Iedereen kent het wel van vroeger. Zat je net lekker op de bank en daar kwamen je ouders aan, je moest naar bed. Oh wat had ik daar persoonlijk een hekel aan. Ik probeerde zo stil mogelijk te zitten in de hoop dat ze mij niet zouden zien. Natuurlijk lukte dat niet, maar proberen kon natuurlijk altijd. Mijn ouders vertelden mij altijd; We weten dat je niet naar bed wilt, maar onthoudt later als je groot bent wil je vroeg naar bed. Mokkend liep ik dan naar mijn tandenborstel en vervolgens naar bed. Pff, later wil ik vroeg naar bed. Wat een onzin!

Nu 20 jaar later kan ik je zeggen dat ik mijn ouders hier helaas toch gelijk in moet geven. Soms sta ik zelfs op met de gedachten dat ik blij ben als ik weer naar bed mag. Wat ik toen echter niet wist is waarom het belangrijk is om te slapen en vooral om genoeg slaap te krijgen. Want naast dat het heerlijk is heeft het ook een herstelfunctie voor het lichaam. Het enige moment dat je lichaam kan herstellen is tijdens je slaap. Graag vertel ik je hier meer over.

Waarom slapen mensen?

Een slaapcyclus bestaat uit vijf slaapstadia die je gemiddeld vier tot zes keer per nacht doorloopt. Een slaapcyclus bestaat uit de volgende stadia:

Fase 1:

Transitie fase: hierbij verlaten we het bewustzijn. Ken je het gevoel dat je ergens vanaf valt en ineens een flinke stuiptrekking krijgt? Welkom in fase 1.

Fase 2:

Lichte slaap: Je hartslag en lichaamstemperatuur nemen af. Daarnaast is er een vermindering van activiteit in het lichaam en ogen.

Fase 3 & 4

Diepe slaap: In deze fase slaap je het diepste. In fase 4 kan het voorkomen dat mensen onbewuste activiteiten uitvoeren, denk aan slaapwandelaars.

Fase 5:

REM slaap: In deze fase vinden de meeste dromen plaats.

Elke (slapende) 90 minuten maak je een rondje langs deze vijf fases, maar niet ieder rondje is hetzelfde.

Hoeveel slaap je nodig hebt per avond is per persoon verschillend, toch hanteert de national sleep foundation de volgende richtlijnen:

Graag neem ik je mee in een klein gedeelte van het fysiologische proces tijdens het slapen. Tijdens de slaap neemt (nor)adrenaline en cortisol af en het groeihormoon, prolactine en melatonine toe. Wat betekent dit voor het herstel? Eerst zal ik wat uitleg geven over de verschillende hormonen en wat ze doen.

Adrenaline

Epinephrine, ook wel adrenaline genoemd, is een stresshormoon (en neurotransmitter) van de welbekende fight- of flightreactie. Bij acute stress kan de hypothalamus via het ruggenmerg het bijniermerg stimuleren om adrenaline te produceren en aan het bloed af te geven. Naast stress kunnen ook kou, hitte, pijn en fysieke inspanning de productie verhogen.

Adrenaline heeft meerdere functies:

• Versnellen van de ademhaling
• Verminderen van de bloedstroom naar de darmen
• Verwijden van de pupillen
• Verbeteren geheugen
• Verhogen van de hartslag, bloedsuiker, bloeddruk (door perifere vaatvernauwing), alertheid en bloedstolling als bescherming bij verwondingen.

Noradrenaline

Norepinephrine, ook wel noradrenaline, is net als Epinephrine een stresshormoon wat ook via de hypothalamus via het ruggenmerg het bijniermerg stimuleert om noradrenaline te produceren en aan het bloed af te geven. Noradrenaline werkt vaak samen met adrenaline. Ook bij noradrenaline kunnen kou, hitte, pijn en fysieke inspanning de productie verhogen.

Net als adrenaline heeft noradrenaline de volgende functies:

• Versnellen van de ademhaling
• Verminderen van de bloedstroom naar de darmen
• Verwijden van de pupillen
• Verbeteren geheugen
• Verhogen van de hartslag, bloedsuiker, bloeddruk (door perifere vaatvernauwing), alertheid en bloedstolling als bescherming bij verwondingen.
• In tegenstelling tot adrenaline zorgt noradrenaline ook voor vaatvernauwing in de skeletspieren!

Cortisol

Cortisol is het hormoon dat stressbestendig maakt. Dit wordt aangemaakt in de bijnier (bijnierschors) onder invloed van het hypofyse hormoon ACTH en het hypothalamus hormoon CRH. Cortisol heeft meerdere functies:

• Maakt ons stressbestendig (anti-stresshormoon)
• Verhoogd de bloedsuiker in stressvolle situaties
• Remt ontstekingen (histamineremmer)
• Bepaalt het dag- en nachtritme. De grootste hoeveelheid cortisol wordt gemaakt vroeg in de ochtend, bij het ontwaken en zorgt ervoor dat mensen wakker en alert worden. In de loop van de dag neemt de hoeveelheid cortisol sterk af zodat de hoeveelheid ’s avonds laat nog maar 1/6 tot 1/8 deel is van de hoeveelheid bij het opstaan.

Groeihormoon

Het groeihormoon zorgt voor groei en herstel. Dit wordt aangemaakt in de hypofyse onder invloed van het hypothalamus hormoon GHRH. Het groeihormoon heeft meerdere functies:

• Stimuleert de aanmaak van groeifactoren. Bijvoorbeeld insulinegroeifactor (IGF-1).
• Deze stof is nodig voor vernieuwing en groei van weefsels, zoals spierweefsel, slijmvliezen, botweefsel.
• Zorgt voor goede vetverdeling: vet gaat meer onder de huid zitten en minder in de buik.
• Zorgt voor de groei van kinderen en speelt een belangrijke rol bij de groeispurt (lengtegroei) in de puberteit.
• Wordt vooral tijdens de slaap aangemaakt. Daarom is voldoende slapen zo belangrijk voor lichamelijke herstel.
• Helpt bij het herstel na fysieke belasting en de opbouw van spiermassa.

Melatonine

Melatonine, ook wel bekend als het slaaphormoon, wordt aangemaakt in de pijnappelklier en heeft als belangrijke functie in ons slaappatroon en het dag- en nachtritme. Dit hormoon heeft een tegenovergestelde werking van cortisol. Melatonine zorgt voor het inslapen, doorslapen en de diepte en duur van het slapen. Melatonine is ook een goede antioxidant die ons beschermt tegen te veel vrije radicalen in ons lichaam.

Naast deze hormonen zijn er nog veel meer actief in ons lichaam en de werking van hiervan zijn flink gecompliceerd.

Conclusie

Als we het hebben over herstel voor blessures dan lijkt vooral het groeihormoon een belangrijke factor te spelen. Wanneer deze te weinig geproduceerd wordt verminderd de vernieuwing en groei van weefsels. Hierdoor kan het veel langer duren voordat een blessure over is. Wanneer je slaapt maak je groeihormonen aan waardoor je kunt herstellen, hieruit kan je concluderen dat slapen belangrijk voor je herstel is en dat je voldoende slaap nodig hebt om dit proces te stimuleren.